Girişimcilik son zamanların en popüler kavramlarından biri haline geldi. Girişimcilik kavramına oldukça aşina olduğumuz kesin. Peki sosyal girişimcilik dediğimizde neler değişiyor, ya da aynı kalıyor? Bunları inceleyeceğiz. Keyifli okumalar…
Sosyal girişimcilik, toplumu ilgilendiren bir soruna sürdürülebilir destek vermek için problemin çözümüne hem ekonomik hem de kreatif bir yol ile yaklaşıp sosyal fayda içeren bir değer yaratmaktır.
Girişimcilik ve Sosyal Girişimcilik Farkları
Temel girişimcilikten ayrılan en bariz farkı yaratılan değerden elde edilen gelir bireyin kendi faydasını amaç edinmez. Kâr, bu sosyal sorunu çözmekte kullanılarak döngü içerisinde girişimin sürdürülebilirliğine katkıda bulunur. Gelir sosyal faydayı gözetir, amaç kâr elde etmek değil toplumun yararını sağlamaktır.
Sosyal girişimcilerin hayalleri “Milyoner” olmak olmamalıdır. Elbette elde edilen gelirden yararlanabilirler. Önemli olan paranın yalnızca araç olduğunu unutmamak. Yaratıcı çözümlerle toplumdaki eşitsizlik, sorun ve ihtiyaç gibi kavramlara odaklanmalıdırlar. Adı üzerinde: Sosyal girişimcilik, bu sıfat girişimciliğin bol kazançlı ve şatafatlı kısmından ayrılıp en minimal ücret karşılığı büyük ve toplumsal sorunları çözmeye yöneltiyor girişimcileri.
Karıştırılan Kavramlardan Ayrımı
Oldukça değerli ve manevi tarafı ağır basan bu girişimcilik türü STK’larla ve gönüllü yardımlarla sık sık karıştırılıyor. Temel amacın kâr olmaması gönüllü çalışan kurumlarla aynı vizyonda olunduğunu göstermez. Öte yandan sosyal girişimciliğin oldukça karma yapıda olduğunu kabul etmeliyiz çünkü çözülen problemin sürdürülmesi için elde edilen gelir ve gelirin yönetilmesi gibi konularda bariz bir girişimcilik türüyken herkesin kafasını karıştıran kâr ve dağıtımı gibi konularda amaç sosyal fayda gözetimi olduğu için STK yapısına benzeyen tarafları da var.
Sosyal Girişimcilik Örneği: Apopo
Apopo, çözüm bulduğu konu ve sürdürülebilirlik yönüyle harika bir sosyal girişim örneği. Apopo, Belçikalı Bart Weetjens tarafından 1997’de kurulan savaş sonrasından kalma mayınlı arazileri, eğitimli “Hero Rats” ismini verdikleri Afrika dev keseli sıçanlarının yardımıyla arındırıp yerleşime ve tarıma açmaya çalışan sosyal girişimdir.
Çocukken sıçan besleyen ve onlara çeşitli numaralar öğreten Weetjens, Antwerp Üniversitesinden mezun olduktan sonra kara mayınlarının bulunup yok edilmesi için proje geliştirmeye başladı.Sivillerin savaş sonrası mayınlara basıp hayatlarını yitirmeleri sorununa oldukça farklı bir bakış açısıyla çözüm getirdi. Weetjens, güçlü koku alma yeteneğine sahip ve kolay eğitilebilen sıçanların mayınların bulunmasında daha az masraflı ve etkili bir biçimde kullanılabileceğini ortaya çıkardı.
Kamboçya’da 1979’dan bu yana toprak altına gömülü mayın ve diğer patlayıcılara basan 20 bin kişi yaşamını yitirdi, 9 bin kişi de uzuvlarını kaybederek sakat kaldı. Apopo sayesinde başlatılan mayın temizleme çalışmalarıyla bu rakam, önemli ölçüde azaldı. 2015’in ilk altı ayında mayınlara basan 11 kişi öldü, 43 kişi de yaralandı. Yaralananlardan 12’si uzuvlarını kaybetti.
Bu sosyal girişimde adına ve en sevdiği yiyeceğe kadar bilip seçtiğiniz kahraman sıçanları 9$ gibi bir fiyata evlat edinip tıpkı çocuğunuz gibi takip edip hangi ülkede çalıştığını ve kaç aylık olduğunu izleyebiliyorsunuz. Sıçanlar “klik- ödül” sistemiyle eğitiliyorlar.
Klik sesi, koşullu pekiştirici olarak kullanılıyor. Ödül olarak da sıçanlara, çok sevdikleri muz ve fıstık veriliyor. Sıçanlara, TNT’yi kokladıktan sonra klik sesi dinletiliyor, ardından da ödül dağıtılıyor. Böylece sıçanlara, klik sesinin ardından ödülün geleceği öğretiliyor.
Yaklaşık 1,5 kilogram ağırlığındaki sıçanlar, mayının üzerine bassalar dahi patlamaya neden olmuyor.Eğitilen sıçanlar, 20 dakika içinde 200 metre karelik bir alanı tarayabiliyor. Aynı alanı bir insan, metal dedektörü kullanarak 1 ila 4 günde tarıyor.
Boşuna “Kahraman Fareler” denmiyor. Onlar sadece bomba tespiti yapmıyor aynı zamanda her yıl 10 milyon yeni vakası olan ve 1.6 milyon insanın hayatını yitirmesine sebep olan tüberküloz tespiti de yapıyorlar. Sizlerin kendiniz ve sevdikleriniz için sahiplendiğiniz sıçanlar ya da bu siteden yapacağınız bağışlar ve alacağınız kahraman fare hediyeleri ile bu girişimin sürekliliği sağlanıyor.
Ortada çok büyük bir sosyal fayda ve bu faydanın sürdürülebilirliği için elde edilen gelir var. Anlayacağınız hem STK hem de girişim kavramlarının sentezi olan “Sosyal Girişimcilik” ekonomi ve istihdam gibi alanlarda da oldukça önemli bir gelir yaratmış oluyor.
